Cukrzyca u dzieci - klucz to szybka diagnoza!
Cukrzyca u dzieci staje się coraz częściej diagnozowaną chorobą w Polsce i na świecie. Z roku na rok rośnie zachorowalność na tą chorobę, w szczególności wśród grupy wiekowej do 5 roku życia. Na szczęście lekarze oraz rodzice coraz szybciej zauważają niepokojące objawy, dzięki czemu najmłodsi mogą wcześnie rozpocząć leczenie, co przekłada się na ogólny stan zdrowia. Cukrzyca u dzieci – a dokładnie jej leczenie, przestaje więc być tak poważnym problemem jak jeszcze dwadzieścia lat temu.
Cukrzyca u dzieci a wpływ na ich rozwój
W przypadku dzieci zdecydowanie najczęściej diagnozuje się cukrzycę typu 1 oraz 2. Pierwsza jest chorobą autoimmunologiczną i nierzadko ma podłoże genetyczne. Dlatego też wykrywana jest wśród najmłodszych badanych. Inaczej jest z typem 2, na występowanie którego bardzo często wpływ ma niewłaściwa dieta oraz zbyt mało aktywny styl życia.
Wczesna diagnoza oraz właściwe leczenie od najmłodszych lat, pozwala jednak chorym na komfortowe życie oraz uniknięcie licznych powikłań. Dobór właściwej dawki oraz poprawne podawanie insuliny owocuje prawidłowym rozwojem organizmu. Niestety cukrzyca to schorzenie metaboliczne, a więc sprzyja występowaniu otyłości, która z kolei zaostrza chorobę. Jest to informacja szczególnie ważna dla wszystkich osób zmagających się z typem 1. Z tego powodu lekarze zalecają poświęcenie dużej uwagi, wyrobieniu właściwych nawyków żywieniowymi od najmłodszych lat, a w niektórych przypadkach stosowanie diety w porozumieniu z dietetykiem. Ważny jest również aktywny tryb życia, choć w przypadku uprawiania sportu wymagana jest stała kontrola lekarza. Z kolei dla chorych na cukrzycę typu 2, redukcja masy ciała jest kluczowa dla dalszego przebiegu leczenia.
Niestety, jak wykazują badania przeprowadzane przez psychologów, nawet właściwie leczona cukrzyca u dzieci, często powoduje zaburzenia w rozwoju emocjonalno-społecznym. Ma to związek z poczuciem odmienności od rówieśników, a czasem alienacji osoby chorej w środowisku. Problem szczególnie nasila się w okresie dojrzewania. Z tego powodu bardzo ważne jest zapewnienie choremu właściwego wsparcia ze strony rodziny. W skrajnych przypadkach zaleca się również skorzystanie z pomocy specjalisty z zakresu psychologii lub psychiatrii. W przeciwnym razie chory może w przyszłości wykazywać objawy fobii społecznych, zmagać się ze stanami lękowymi lub depresją.
Wczesne wykrycie cukrzycy u dzieci
Nieleczona cukrzyca u dzieci przekłada się na bardzo wiele poważnych schorzeń, co jest szczególnie niebezpieczne w okresie intensywnego wzrostu i rozwoju organizmu. Hiperglikemia może doprowadzić między innymi do niewydolności nerek, zaburzeń wzroku, a nawet poważnych i nieodwracalnych zmian w mózgu. Dlatego tak ważne jest aby choroba była zdiagnozowana możliwie szybko.
Do objawów cukrzycy u dzieci należą:
Wzmożone pragnienie (nawet do 6 litrów płynów na dobę);
Częste oddawanie moczu (w tym moczenie nocne);
Ciągłe lub często nawracające zmęczenie;
Nawracające bóle brzucha;
Zaburzenia widzenia;
Nagła i niekontrolowana utrata masy ciała;
Ciągłe rozdrażnienie;
Często pojawiające się zajady w kącikach ust;
Brzydki zapach z ust (przypominający aceton);
Niekontrolowane skurcze mięśni.
Warto zaznaczyć, że cukrzyca to choroba, która zwykle postępuje stopniowo – zwłaszcza w przypadku typu 2. Oznacza to, że objawy mogą się powoli nasilać, a niektóre nie występować wcale aż do momentu gdy schorzenie będzie już zaawansowane.
W przypadku podejrzenia cukrzycy u dzieci, konieczne jest niezwłoczne wykonanie badań. Pierwszym jest pomiar glukozy we krwi. Można go wykonać w większości gabinetów zabiegowych mieszczących się w publicznych przychodniach. Jeśli wynik dwukrotnie pokaże wartość poniżej 7mmol/l, lekarz powinien skierować dziecko na DTTG, czyli „doustny test tolerancji glukozy”. Jego wynik jednoznacznie wykaże czy podejrzenia były słuszne.
Wczesne rozpoznanie i rozpoczęcie leczenia pozwala uniknąć powikłań, które bardzo często doprowadzają do nieodwracalnych zmian w organizmie chorego. Z tego powodu lekarze zalecają aby okresowo przeprowadzać pomiary glukozy we krwi nawet u małych dzieci.
Jak bezpiecznie podawać insulinę w przypadku cukrzycy u dzieci?
Zarówno w przypadku dzieci, jak i dorosłych, zalecane są te same miejsca wykonywania wstrzyknięć insuliny. Należą do nich:
Brzuch poniżej lub w okolicach linii pępka;
Pośladki;
Górna część ud;
Ramiona (w okolicach tricepsów).
Sama iniekcja również nie różni się od tej u osób dorosłych. Hormon aplikowany musi być do tkanki podskórnej, która usytuowana jest pomiędzy naskórkiem, a mięśniem. Z tego powodu przed wykonaniem nakłucia zaleca się uniesienie fałdu skórnego. Długość igły powinna być dobrana przez lekarza lub wyszkolonego edukatora diabetologicznego, choć w przypadku dzieci najczęściej stosuje się wersje 5mm. Pozwala ona na komfortowe dokonywanie iniekcji bez obawy o zbyt głębokie wkłucie i naruszenie mięśnia. Grubość z kolei zależy od wielu czynników, więc każdy pacjent w tej kwestii musi zostać potraktowany indywidualnie.
Podczas insulinoterapii dzieci nie zaleca się stosowania gotowych mieszanek insulinowych. Inaczej niż u dorosłych, cechuje je niższa skuteczność. Ponadto należy choremu zapewnić stały dostęp do szybko działających analogów lub też insuliny krótko działającej. Zwiększa to poziom bezpieczeństwa dziecka w przypadku nagłego pojawiania się hiperglikemii.
Cukrzyca u dzieci to również poważne wyzwanie dla rodziców. Jeśli chorzy są na tyle samodzielni, aby wykonywać iniekcję bez pomocy osoby dorosłej, to należy codziennie kontrolować miejsca nakłucia. Pozwala to nie tylko ocenić czy dawkowanie przebiega bez zakłóceń, ale też sprawdzić czy nie dochodzi do lipohipertrofii. Warto również regularnie prosić dziecko, aby wykonało zabieg w obecności rodzica i ewentualnie skorygować błędy, które popełnia.
W przypadku cukrzycy u dzieci lekarze szczególnie polecają stosowanie penów. Są one znacznie bardziej poręczne i łatwiejsze w użytkowaniu niż klasyczne strzykawki. Dzięki nim cały proces iniekcji ogranicza się do przytrzymania jednego przycisku, co sprawia, że z całym zadaniem bez problemów radzi sobie większość dzieci.
Autor: Michał Roszkowski
Bibliografia:
- Grażyna Sikorska-Wiśniewska, Nadwaga i otyłość u dzieci i młodzieży, „Żywność, Nauka, Technologia, Jakość”, Kraków 2007, s. 72-78.
- Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę, s. A2-A6.
